Niestrawność

Jak wygląda proces trawienia?

Rzadko kiedy myślimy, co dzieje się ze spożywanym przez nas pokarmem. Tymczasem trawienie rozpoczyna się już w ustach. Zęby siekają jedzenie, a ślina nadaje mu rzadszą konsystencję w celu łatwiejszego przełykania. Amylaza ślinowa rozpoczyna proces rozkładania węglowodanów. Później pokarm przechodzi do przełyku, a następnie do wpustu żołądka. Gruczoły żołądka od razu wytwarzają kwaśny sok żołądkowy, rozkładający białka. To tutaj pokarm jest mieszany i przybiera płynną postać. Treść pokarmowa przechodzi do dwunastnicy, gdzie jest mieszana z enzymami trawiennymi trzustki a następnie trafia do jelita cienkiego, gdzie proces trawienia jest kontynowany. Resztki pokarmu przenoszone są do jelita grubego, skąd następnie są wydalane.

Jaka jest rola trzustki w procesie trawienia?

Trzustka to gruczoł o długości około 12–15 cm i grubości 2,5 cm, położony za żołądkiem. Jest to jeden z ważniejszych, a zarazem najbardziej niedocenianych narządów w organizmie człowieka. Wytwarzany przez trzustkę sok trzustkowy i zawarte w nim enzymy odpowiadają nie tylko za prawidłowe trawienie, ale i regulują stężenie cukru we krwi.

Trzustka produkuje także hormony. Za ich wytwarzanie odpowiedzialne są tzw. wyspy trzustkowe Langerhansa. Mimo iż mają one tak ważne zadanie, stanowią zaledwie 1% masy trzustki. Wytworzone hormony następnie przedostają się bezpośrednio do krwioobiegu.

• Insulina i amylina stanowią ok. 70-80% produkowanych przez trzustkę hormonów.
• Do pozostałych hormonów produkowanych przez trzustkę należą glukagon, somatostatyna i polipeptyd trzustkowy.

Co to są enzymy trawienne i jaka jest ich funkcja?

Trzustka wytwarza codziennie 1 200–1 500 ml soku trzustkowego, który jest przejrzystym, bezbarwnym płynem składającym się w większości z wody, pewnych ilości soli, dwuwęglanu sodu i szeregu enzymów:

• enzym trawiący węglowodany zwany amylazą trzustkową,
• enzymy trawiące białko o nazwach trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydaza,
• enzym trawiący triglicerydy zwany lipazą trzustkową,
• enzymy trawiące kwasy nukleinowe określane jako rybonukleaza i dezoksyrybonukleaza.

Kiedy trzustka nie działa prawidłowo?

Choroby trzustki obejmują zaburzenia:

• wewnątrzwydzielnicze - cukrzyca,
• zewnątrzwydzielnicze - różne postacie zapalenia trzustki (ostre i przewlekłe), nowotwory łagodne i złośliwe, a także choroby genetyczne (mukowiscydoza).

Ostre zapalenie trzustki jest ostrym zaburzeniem z bólami brzucha i podwyższeniem aktywności enzymów trzustkowych we krwi i moczu w wyniku zapalnej choroby trzustki.

Przewlekłe zapalenie trzustki to postępująca, zapalna choroba charakteryzująca się nieodwracalnymi zmianami morfologicznymi, której na ogół towarzyszy ból i trwała utrata funkcji zewnątrzwydzielniczej.

Objawy niestrawności, podobnie jak jej przyczyny, mogą być bardzo różne. Większość z nich charakteryzuje się jednak tym, że prowadzi do uciążliwego bólu brzucha. Bardzo często towarzyszy temu stan podobny do uczucia pełności i ciężkości.

Jeśli objawom niestrawności towarzyszy zgaga, odbijanie, palenie w przełyku lub ślinotok, przypadłość należy potraktować poważnie. Nie dość, że powtarzające się symptomy oznaczają codzienny dyskomfort, to w konsekwencji często prowadzą do niepokojącego bólu nadbrzusza. W takiej sytuacji niezbędna okaże się pomoc lekarska.

Niestrawność może być powodowana takimi czynnikami jak:

• zła dieta,
• zbyt ciężki lub obfity posiłek,
• jedzenie w pośpiechu,
• stresujący tryb życia.

Niestrawność może mieć wiele różnych przyczyn. Przypadłość ta nie musi być związana z żadną chorobą. Jej pojawienie się może być uzależnione zarówno od złej diety, jak i stresującego stylu życia.

Rzadko występująca niestrawność, ustępująca po kilku godzinach, może okazać się skutkiem zbyt obfitego lub ciężkiego posiłku, spożywania w pośpiechu lub braku ruchu. Gdy dolegliwość ta występuje częściej oraz ma charakter postępujący, przyczyny mogą okazać się poważniejsze i warto wtedy skonsultować się z lekarzem.

Do tej grupy możemy zaliczyć np. choroby trzustki. Na wzrost tego typu zachorowań wpływ ma m.in. nadmierne spożywanie alkoholu czy palenie tytoniu, co może prowadzić do stanów zapalnych. Zdarza się także, że niewydolność trzustki może być dziedziczona genetycznie.

• Stwórz piramidę zdrowego żywienia - jest to zestawienie produktów i ich ilości od najważniejszych do najmniej ważnych w naszej diecie, ujęte w postaci piramidy. Przy jej podstawie należy umieścić produkty najbardziej potrzebne i wskazane (produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i jego przetwory), a u góry – te, których powinniśmy unikać (tłuszcze i słodycze). Stworzenie takiej piramidy jest sprawą indywidualną, zależną od zapotrzebowań organizmu.
• Jedz lżejsze posiłki, dokładnie je przeżuwając - wybieraj pokarmy, które łatwo ulegają trawieniu (m.in. owoce, warzywa, produkty zbożowe). Dokładne przeżuwanie (bez pośpiechu) usprawni ten proces.
• Ograniczaj ilość tłuszczu - do 60-80 g w chorobach trzustki i 40-50 g w chorobach dróg żółciowych w ciągu dnia.
• Możesz stosować mieszanki ziół wspomagających trawienie - mogą to być napary ziołowe, odpowiednie przyprawy (np. majeranek), a nawet zielona lub miętowa herbata.

U osób z zaburzeniami trawienia wynikającymi z braku lub niedostatecznego wydzielania i (lub) działania enzymów trzustkowych w dwunastnicy (które mogą być wynikiem np. spożywania ciężkostrawnych pokarmów roślinnych, tłuszczów lub pokarmów, do których układ trawienny nie jest przyzwyczajony) można zastosować lek Pangrol.

Jego kapsułki zawierają trzy naturalne składniki: lipazę, amylazę i proteazy, które pomagają w rozkładaniu w organizmie tłuszczów, węglowodanów oraz białka.

Leczenie nieustępującej lub narastającej niestrawności powinno zacząć się od wizyty u lekarza. Po wykonaniu odpowiednich badań można zweryfikować stan pacjenta i dostosować do jego diety środki farmakologiczne wspomagające trawienie.